Өрөбүлгэ сыл ахсын тэриллэр оскуола баһаарыгар бара сырыттым. Атыы балааккаларын, буоларын курдук, Хомсомуол болуоссатыгар тардыбыттар. Бу иннинэ икки-үс сыл көтүппэккэ сылдьан турабын.

***

Эрдэтээҕи сылларга дьаарбаҥка үлэлиирин туһунан биллэрии, эрэкэлээмэ эрдэттэн тарҕанар эбит буоллаҕына, быйыл былырыыҥҥы курдук эмиэ улахан “дирбиэнэ-дарбаана” суох үлэтин саҕалаабыта. Хомсомуол болуоссатыгар маҥан балааккалар кэчигирэспиттэрин, атыы-тутуу тардыллыбытын түбэһэ көрөн эрэ “ээ, быйыл оскуола баһаара үлэлиир эбит дуу” дэһии буолбута.

         Быйыл былырыыҥҥытааҕар балаакка элбэх. Атыы-тутуу да үгүс. Өрөбүл күн буолан, дьон да элбэх. Урукку сылларга кытайдар күннүүр-күөнэхтиир эбит буоллахтарына, быйыл тоҕо эрэ кэмчилэр. Киргиис атыыһыта элбээбитин бэлиэтии көрдүм.

         “Дьаарбаҥкаҕа олох да Кытай ырыынагын табаарын көһөрөн аҕалан атыылыыллар эбит. Өссө сыанатын биллэрдик эппит буола-буолалар” диэн, биир билэр киҺим абаккарбыттаах. Оскуола баҺаарыгар “Синар”, “Азбука” “Саха булт” курдук улахан атыы-эргиэн маҕаһыыннарын, “Айар” кинигэ кыһатын аахсыбатахха, бары кэриэтэ Кытай ырыынагыттан, киргиистэр маҕаһыыннарыттан “көһөрөн” кэлбит дьон. Олор истэригэр тарбахха баттанар чааһынай маҕаһыын баар. Болуоссакка сирдэрин арыандалаан олороллор. Инньэ гынан табаардарын сыанатыгар ол %-нын эбэллэр.  Үчүгэйдик хасыһан көрдөөтөххө, “фабричнай” таҥаһы-сабы син булуохха сөп. Олор сыаналара кытай, киргиис таҥаһыттан-сабыттан икки төгүл ыарахан. Аны туран, кытайдарбыт “биһиги таҥастарбыт эмиэ “фабричнайдар” диэн мөккүһэн сордууллар.

         Быйыл сыана хайдаҕый? Сыана үрдээбит эрээри, аһара үлүннэрии суох диэн көрдүм. Сыл аайы үөрэх дьылын саҕаланыыта, мэлдьи буоларын курдук, сыананы 10-15 % үрдэтэллэр, ол чэрчитинэн. Холобур, былырыын уол оҕо ырбаахытын 500 солк. булуохха сөп эбит буоллаҕына, быйыл ортотунан 600 солк. атыылыы олороллор. Былырыын хаалтыс 250 солк. этэ, быйыл – 300.

“Аахсыйа” диэн суруктаах табаардар бааллар. Дьаарбаҥка сабылларын саҕана “аахсыйа” элбиир, сыананы түһэрэллэр. Онон иллэҥ киһи хойутуу, баһаар сабылларын саҕана, барара ордук эбит дии санаатым. Баһаарга үксүн боростуой, атыыга түргэнник барар табаары атыылыыллар. Үчүгэй хаачыстыбалааҕы, мааны таҥаһы-сабы ылыаххын баҕарар буоллаххына, баһаары кэрийэн бириэмэҕин ыыппакка, тута маҕаһыыҥҥа барарыҥ ордук.

Үрүсээк

Кыргыттарга – 600-4000 солк., уолаттарга – 1000-2500 солк.

Таҥас матырыйааллаах боростуой үрүсээк – 800-1800 солк.

Дисиинсэ матырыйааллаах үрүсээк – 2000-2500 солк.

Үрүсээк сыаната 600 солк. саҕалаан 4 тыһ. диэри араастаһар. Ол хаачыстыбатыттан, ханнык дойдуга оҥоһуллубутуттан тутулуктаах. Атах таҥаһын угарга аналлаах чараас матырыйаалтан тигиллибит суумка – 185-200 солк.

Успуорт көстүүмэ. Үрдүкү кылаас кыргыттарыгар – 1500-4500 солк., уолаттарга – 1500-5000 солк. Кыра кыыс көстүүмүн хыбы матырыйааллааҕы 2000-2500 солк. (тройка), синтиэтикэ матырыйааллааҕы -- 1300 солк., Арассыыйаҕа тигиллибити 2500 солк. атыылыыллар.

Успуорт көстүүмүн сыаната фирменнэй маҕаһыыннарга 4000-5000 солкуобайтан түспэт.

Уол оҕо путбуолката – 600-1000 солк.

Маҥан булууһа: алын кылаас кыргыттарыгар – 700 солк. саҕалаан (Кытай), 1200 солк. саҕалаан (Арассыыйа); улахан кылаас кыргыттарыгар – 1500-1800 солк. (Кытай), 1800-2200 солк. (Арассыыйа).

Улахан кыыс бүрүүкэлээх сэлиэччиктээх көстүүмэ – 2700-3000 солк.

Тэлээркэй халыҥ былаачыйа (улахаттарга) – 2000-2500 солк.

Маҥан хоппуруон колгуокка: чарааһа – 250 солк., халы²а – 350 солк.

Дьууппалаах сэлиэччик (кыраларга) – 1200 саҕалаан.

Маҥан баанчык – 250-350 солк.

Чешка – 300 солк.

Хаалтыс: кыраларга – 250 солк., улахаттарга – 350 солк.

Бейсболка бэргэһэ – 500-700 солк.

Кроссовка, түүппүлэ. Уопсайынан, оҕо атаһын таҥаһа 1200 саҕалаан атыыланар. Алын кылаас үөрэнээччилэригэр кытай табаарыттан саамай чэпчээбитэ 800 солк. булуохха сөп. Кроссовкалар 1500 солк. саҕалаан тураллар. Кеда итинтэн арыый чэпчэки.

Маҥан, хара түүппүлэ – 1200 солк.

“Балетка” түүппүлэ (улахан кыргыттарга) – 1500-2000 солк.

Үрдүк хобулуктаах түүппүлэ– 2000 солк. саҕалаан.

 

Уол, кыыс оҕо таҥаһын сыанатын тэҥнээн көрүөх.

Төһө харчы барар эбитий?

Уол уонна кыыс оҕо көстүүмүүн 3800-4500 солк. булуохха сөп. Уол оҕо ырбаахыта ортотунан -- 600 солк., бинсээгэ – 2500 солк., сэлиэччигэ – 900 солк., бүрүүкэтэ – 1500 солк., түүппүлэтэ – 1700 солк.

Кыыс оҕо маҥан куоптата – 1200 солк., сарапаана – 1500 солк., дьууппата – 1000 солк., успуорт көстүүмэ – 1700-2500 солк., колгуокката, баанчыга – 600 солк.

Кыыс уонна уол оҕону оскуолаҕа саҥалыы тэрийэргэ аҥаардас таҥаһыгар-сабар аччаабыта 10 000 солк. барар эбит. Дьаарбаҥкаҕа халыҥ таҥас – бэргэһэ, атах таҥаһа – эмиэ баар. Алын кылаас оҕолоругар тииҥ, кырса бэргэһэ 3500-5000 солк. атыылана тураллар. “Спилька” диэн ааттыыр анна хаатыҥка уллуҥнаах атах таҥаһа кыраларга -- 3500 солк., улахаттарга 5000-6000 солк. бааллар.

Үөрэх тээбиринэ

Уруучука – 7 солк. са±алаан 150 солк. диэри.

Өҥнөөх уруучука нобуора (4 уст.) – 30 солк.

Боростуой харандаас – 10-50 солк.

Харандаас сотор эрэһиинэ – 10-50 солк.

Быламаастыр (20 өҥнөөх) – 120 солк.

Өннөөх акварель кырааска – 200 солк. µ³´э.

Штрих – 50-150 солк.

Харандаас-килиэй – 40-80 солк.

Кыра калькулятор – 250 солк, улахана – 1200 солк. 

Тэтэрээт:

         8 лиистээх – 14 солк.

         48 лиистээх – 38-40 солк.

         Биридимиэт тэтэрээтэ – 40 солк. са±алаан.

80 лиистээх куруһуналаах тэтэрээт – 50 солк.

Альбом:

         12 лиистээх – 30 солк.

         40 лиистээх – 50-60 солк.

Тэтэрээт хаҕа (дьэҥкир өҥнөөҕө) – 5 солк.

         Кинигэ хаҕа – 15-20 солк.

Өҥнөөх кумааҕы: 45-150 солк.

Сүүркүл – 200-450 солк.

Боростуой диниэбинньик  70 солк. саҕалаан атыыланар. Кытаанах тастаах ыйынньыктаах (справочниктаах) диниэбинньиги 200-250 солк. атыылыыллар.

Кылаас сурунаала – 80 солк.

         Икки “истээх”, үөрэх тээбириннэрдээх сымнаҕас пенал – 350-1500 солк.

Кинигэ уурар тэрил (подставка) – 50-60 солк.

Үөрэх тэрилин нобуора (уруучукалаах, харандаастаах, кыптыыйдаах, сотор эрэ´иинэлээх, илиниэйкэлээх) – 200-450 солк.

Илиниэйкэ нобуора – 120-150 солк.

Кыптыый – 50-250 солк.

Маҥнай утаа туттарга саамай чэпчэки сыаналаах үөрэх тээбириннэрин атыыластахха, биир оҕоҕо ортотунан 2000 солк. барар диэн аахтым. Таҥаһа-саба 10 тыһ. солк., онно эбии үөрэҕин тээбиринэ – 2 тыһ., үрүсээгэ – 1500-3000 солк. Аны туран, оҕо күһүҥҥү, кыһыҥҥы тас таҥастарын бэрийиэххэ наада. Барытын аахтахха, элбээн тахсар.

Хата, дойду бэрэсидьиэнэ 6-18 диэри саастаах оҕолорго биир кэмнээх 10 ты´. солк. көмө көрбүтэ. Адьас суоҕунааҕар ити да балай эмэ  көмө буолар.

***

Оскуола баһаарыттан кылгас эрэпэртээс – маннык.

Санатан эттэххэ, дьаарбаҥка үлэтин быйыл атырдьах ыйын 6 күнүттэн саҕалаабыта уонна, былаан быһыытынан, балаҕан ыйын 7 күнүгэр диэри туруоҕа. Сарсыарда 10-тан киэһэ 19 чааска диэри үлэлиир.

Кэрийэн көрдө Диана КЛЕПАНДИНА.